گرمازدگی چگونه ایجاد می‌شود؟ علائم و درمان آن چیست؟

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی آوای لطیف :در این مقاله به شرح گرمازدگی، علائم، درمان و روش‌های پیشگیری از آن پرداخته‌ایم تا بتوانید در فصول گرم سال، ایمن و سالم بمانید.
گرمازدگی چیست؟
گرمازدگی شدیدترین نوع هایپرترمی (Hyperthermia) است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که بدن دیگر نتواند دمای خود را کنترل کند. درنتیجه، دمای آن به‌سرعت بالا می‌رود، مکانیسم تعریق مختل می‌شود و بدن دیگر قادر به خنک‌شدن نیست.
در افراد گرمازده، دمای بدن می‌تواند در عرض ۱۰ تا ۱۵ دقیقه به ۴۱ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر برسد. در صورت عدم دریافت درمان فوری، گرمازدگی می‌تواند باعث ناتوانی دائمی یا مرگ شود.

انواعگرمازدگی
دو نوع گرمازدگی وجود دارد:
گرمازدگی ناشی از فعالیت که معمولاً درنتیجه فعالیت فیزیکی بیش از حد در شرایط گرم و مرطوب اتفاق می‌افتد و می‌تواند طی چند ساعت به وقوع بپیوندد.
گرمازدگی بدون فعالیت که در افراد با سن بالا یا دارای یک بیماری زمینه‌ای اتفاق می‌افتد. این نوع از گرمازدگی با نام گرمازدگی کلاسیک نیز شناخته شده و طی چند روز ایجاد می‌شود.

آیاگرمازدگی و گرماگرفتگی مشابه هستند؟
گرمازدگی (Heat stroke) و گرماگرفتگی (Heat exhaustion) دو نوع متفاوت هایپرترمی هستند. گرماگرفتگی یک عارضه خفیف تا متوسط است که به دلیل کاهش آب یا نمک در اثر قرار گرفتن در معرض گرمای زیاد یا فعالیت شدید ایجاد می‌شود.
گرماگرفتگی به شدت گرمازدگی نیست، مشکلات عصبی ایجاد نمی‌کند و معمولاً زندگی فرد را به خطر نمی‌اندازد. اما در صورت عدم درمان، گرماگرفتگی می‌تواند به گرمازدگی تبدیل شود.
علائم گرمازدگی
گرمازدگی ممکن است علائمی مشابه با گرماگرفتگی داشته باشد؛ اما در افراد گرمازده پوست خشک است، عرق نمی‌کند و وضعیت روانی فرد رو به وخامت می‌رود. این افراد ممکن است تلوتلو بخورند، گیج به نظر برسند، غش کنند، دچار حملات ناگهانی حرکات غیر ارادی شده و بیهوش شوند.
علائم گرمازدگی از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما ممکن است شامل موارد زیر شود:

گیجی
تشنج
سردرد
سردرگمی
نبض سریع
مشکلات تعادلی
زبان خشک و متورم
دمای بسیار بالای بدن
حالت تهوع و استفراغ
از دست دادن هوشیاری
فشار خون پایین یا بالا
اُلیگوری (کاهش حجم ادرار)
آتاکسی (مشکلات در حرکت و هماهنگی عضلات)
پوست داغ و برافروخته یا بسیار رنگ‌پریده
تعریق بیش از حد که حتی بعد از توقف ورزش نیز ادامه می‌یابد (این وضعیت در گرمازدگی ناشی از فعالیت، شایع‌تر است.)
آنهیدروزیس (به حالتی می‌گویند که پوست خشک است و عرق نمی‌کند که در گرمازدگی بدون فعالیت، شیوع بیشتری دارد.)

عواملمؤثر در بروز گرمازدگی
عوامل زیادی وجود دارند که می‌توانند به بروز گرمازدگی و بیماری‌های مربوط به گرما منجر شوند. از جمله:
۱) کم‌آبی بدن
برای حفظ سلامتی، دمای بدن باید حدود ۳۷ درجه سانتی‌گراد باقی بماند. تعریق، به خنک نگه داشتن بدن کمک می‌کند. معمولاً ۷۰ تا ۸۰ درصد گرمای بدن از طریق تعریق از بین می‌رود. زمانی که فرد طی یک روند رو به افزایش دچار کم‌آبی می‌شود، کمتر عرق می‌کند و به‌تدریج حفظ دمای طبیعی بدن، به‌ویژه در گرما، سخت‌تر می‌شود.کم آب بودن بدن ممکن است بعد از ورزش شدید (اگر آب از دست‌ رفته، به‌ویژه در هوای گرم، با مصرف مایعات جبران نشود)، اسهال یا استفراغ شدید، مصرف الکل، مصرف برخی از داروها (مانند داروهای مُدِر؛ داروهایی که حجم ادرار را زیاد می‌کنند) و عدم مصرف آب کافی اتفاق بیفتد.

۳(فقدان تهویه مناسب

باد خنک پنکه‌ها ممکن است احساس بهتری در شما ایجاد کند، اما در هوای گرم پایدار، کولر و تهویه مطبوع مؤثرترین راه برای خنک‌کردن هوا و کاهش رطوبت هستند.

۳) قرارگرفتن در معرض آفتاب

احتمال وقوع گرمازدگی در آغاز موج گرما یا زمانی که به مکان‌هایی با آب‌وهوای گرم‌تر سفر می‌کنید، بیشتر است.

۴)حضور در مکان‌های بسیار گرم و پر ازدحام
شرکت در رویدادهای بزرگ (مانند کنسرت) یا فعالیت‌های ورزشی در اماکن بسیار گرم و پر ازدحام ازجمله موقعیت‌هایی هستند که می‌توانند به بروز گرمازدگی منجر شوند.
۵) اثر جزیره گرمایی
جزیره‌های گرمایی مناطق شهری هستند که دماهای بالاتری را نسبت به مناطق خارج از شهر تجربه می‌کنند. سازه‌هایی همچون ساختمان‌ها، جاده‌ها و سایر زیرساخت‌ها گرمای خورشید را بیش از مناطق طبیعی مانند جنگل‌ها و پهنه‌های آبی جذب و بازتاب می‌کنند. مناطق شهری، مکان‌هایی که در آن‌ها این سازه‌ها بسیار متمرکز و فضای سبز محدود است، تبدیل به جزایری با دمای بالاتری نبست به مناطق خارج از شهر می‌شوند. دمای هوا در مناطق شهری در طول روز حدود ۱ تا ۴ درجه سانتی‌گراد و در طول شب حدود ۱ تا ۲ درجه سانتی‌گراد بالاتر از مناطق خارج از شهر است. این افزایش دما و بازتابش گرما می‌تواند احتمال بروز گرمازدگی را در این مناطق افزایش دهد.

۶)آتش سوزی سرکش
قرارگرفتن در معرض گرمای ساطع‌شده از آتش‌سوزی‌های مراتع و جنگل‌ها می‌تواند باعث کم‌آبی سریع بدن و هایپرترمی شود. این آتش‌سوزی‌ها معمولاً زمانی اتفاق می‌افتند که دمای هوا بالا است و همین امر خطر گرمازدگی را افزایش می‌دهد.
۷) برخی از بیماری‌ها
بعضی از بیماری‌های مزمن، مانند بیماری‌های قلبی یا ریوی، ممکن است خطر گرمازدگی را افزایش دهند. این مسئله درباره چاقی، کم‌تحرکی و سابقه گرمازدگی قبلی نیز می‌تواند صادق باشد.
۸) سن
توانایی برای مقابله با گرمای شدید، به قدرت سیستم عصبی مرکزی بستگی دارد. در افراد بسیار جوان، سیستم عصبی مرکزی هنوز تکامل نیافته است و در افراد بالای ۶۵ سال، سیستم عصبی مرکزی شروع به زوال می‌کند. همین مسئله باعث توانایی کمتر بدن در پاسخ به تغییرات دمایی و هماهنگی با آن می‌شود. افرادی که در این دو گروه سنی قرار می‌گیرند، معمولاً مشکلاتی برای حفظ آب کافی در بدن دارند؛ این موضوع نیز به نوبه خود، خطر گرمازدگی را افزایش می‌دهد.

۹)داروهای خاص
برخی از داروها بر توانایی بدن شما برای هیدراته‌ماندن و پاسخ به گرما تأثیر می‌گذارند. در صورت مصرف داروهای زیر، در هوای بسیار گرم احتیاط بیشتری داشته باشید:
داروهای منقبض‌کننده رگ‌های خونی
داروهایی که فشار خون را با مهار کردن آدرنالین (هورمونی که از غدد فوق کلیه ترشح شده و فشار خون را زیاد می‌کند) تنظیم می‌کنند (داروهای مهارکننده بتا)
داروهایی که با افزایش تعداد دفعات ادرار به کاهش سدیم و آب بدن کمک می‌کنند (داروهای مُدِر)
برخی داروهای اختلالات ,داروهای ضد افسردگی یا ضد روان‌پریشی)
محرک‌های مورد استفاده برای درمان  و محرک‌های غیر قانونی مانند آمفتامین‌ها و کوکائین شما را در برابر گرمازدگی آسیب‌پذیرتر می‌کنند.
۱۰) تمرینات در هوای گرم
تمرینات نظامی یا شرکت در ورزش‌هایی مانند فوتبال یا رویدادهای دوندگی طولانی‌مدت نیز از موقعیت‌هایی هستند که می‌توانند به گرمازدگی فرد منجر شوند.

راهکارهایپیشگیری از گرمازدگی
هنگامی که دمای بیرون بالاست، راهکارهای زیر در اکثر اوقات می‌توانند به پیشگیری از گرمازدگی، کمک کنند:
در طول روز مقدار زیادی آب بنوشید.
زمانی که به‌شدت احساس گرما می‌کنید، داخل محلی با تهویه مناسب بمانید.
لباس‌های سبک‌ با رنگ روشن بپوشید. از پارچه‌هایی مانند کتان که تاروپود آن‌ها درشت است و به‌خوبی جریان هوا را از خود عبور می‌دهند، استفاده کنید.
از فعالیت‌های شدید در گرم‌ترین ساعات روز (بین ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر) خودداری کنید. اگر ناچارید در این فعالیت‌ها شرکت کنید، به طور مرتب استراحت کنید، مدت‌زمان استفاده از کلاه ایمنی را با برداشتن آن مابین فعالیت‌ها محدود کرده و از پوشیدن لباس فرم یا تجهیزات سنگین بپرهیزید.
کافئین کمتری مصرف کنید چون کافئین می‌تواند به کم‌آبی بدن منجر شود.